فشار خون چیست؟

فشار خون یا همان blood pressure یکی از ۴ علائم اصلی حیاتی یعنی تعداد ضربان قلب (تعداد نبض)، تعداد تنفس، فشارخون و دمای بدن می باشد. فشار خون، در واقع میزان فشاری است که خونی که در رگ‌ها در حال حرکت است به دیواره‌ عروق وارد می‌کند. فشار خون را می‌توان با روش‌های مختلفی اندازه‌گیری کرد که در این مقاله به آن‌ها اشاره می‌کنیم. به صورت کلی فشار خون طبیعی با مقادیر فشار سیستول کمتر از ۱۲۰ میلی متر جیوه و دیاستول کمتر از ۸۰ میلی متر جیوه تعریف می‌شود. اگر اعدادی که در اندازه گیری فشار خون به آن دست یافتیم، بالاتر از این اعداد باشند، به معنی فشار خون بالا یا  Hypertension یا پرفشاری خون است.

 

چه عواملی روی فشارخون تأثیر دارند؟

در ابتدا لازم است بدانیم برخی عوامل و عادات غلط می‌توانند باعث بالارفتن فشار شوند و فشارخون را به‌صورت کاذب بالا نشان دهند. از جمله این عوامل:

•  سیگارکشیدن
•  استرس داشتن
•  سرد شدن هوا
•  ورزش‌کردن
•  غذا خوردن بیش از اندازه (معده پر و سنگین)
•  نگه‌داشتن ادرار )مثانه پر)
•  مصرف نوشیدنی‌های حاوی کافئین و الکل
•  برخی اقلام دارویی

بنابراین برای اندازه‌گیری دقیق فشارخون توصیه می‌شود الکل، کافئین و سیگار مصرف نکنید و حتی‌ الامکان 30 دقیقه از زمان ورزش و جنب‌وجوش بگذرد و بعد فشارخون اندازه‌گیری شود. بهتر است در زمان مشخصی از روز ) همه‌روزه (فشارخون چک شود.

 

 

نکات مهم قبل از اندازه گیری فشار خون:

۱- یک مکان آرام برای بررسی فشار خون خود پیدا کنید. شما باید به ضربان قلب خود گوش دهید.

۲- اطمینان حاصل کنید که با مثانه‌ای خالی و در حالت راحت و آرام هستید ). مثانه پر ممکن است بر خوانش فشارخون شما تأثیر بگذارد(

۳- آستین بازوی خود را بالا بزنید یا هر لباس با آستین تنگ را در بیاورید.

۴- ۵ تا ۱۰ دقیقه روی صندلی کنار میز استراحت کنید. بازوی شما باید به راحتی در سطح قلب قرار گیرد.

 

۵- صاف بنشینید و پشت خود را روی صندلی قرار دهید و پاها را روی هم نگذارید. ساعد خود را طوری روی میز قرار دهید که کف دست به سمت بالا باشد.

 

توضیحات مربوط به فشارسنج و نحوه اندازه گیری فشار خون:

هر فشارسنج از دو قسمت تشکیل شده است:

=Bladderمحفظه‌ای که هوا وارد آن شده و باد می‌شود.

کاف (Cuff) فشارسنج= قسمت چسب کاغذی فشارسنج که به وسیله‌ی آن فشارسنج بسته و محکم می‌شود.

نکته: کاف را طوری انتخاب کنید که متناسب با حجم دست بیمار باشد.

 

روش های اندازه گیری فشار خون

 

– نحوه اندازه گیری فشار خون بدون دستگاه:

در این روش مهمترین بخش، پید اکردن نبض‌ است با عبور خون از درون رگ‌ها، می‌توان نیرویی که خون به دیواره‌ عروق وارد می‌کند را در بعضی از رگ‌های سطحی بدن، پیدا کرد. شما می‌توانید روی گردن، داخل آرنج یا مچ دست نبض‌های سطحی را حس کنید. برای پیدا کردن نبض، با نوک انگشتان دو و سه دنبال بیشترین شدت نبض در این ناحیه بگردید و زمانی که بیشترین شدت را پیدا کردید، دستان خود را کمی فشار دهید تا نبض را بهتر لمس کنید.

به عقربه‌ ثانیه شمار نگاه کنید و تا یک دقیقه‌ بعد، تعداد نبض ‌هایی که به دستتان می‌خورد را بشمارید.

 

 

– نحوه اندازه گیری فشار خون با دستگاه فشارسنج:

همزمان که دستتان را روی نبض بیمار قرار داده‌اید و نبض را حس می‌کنید، کاف فشار سنج را به آرامی و با سرعت (10 میلی‌متر جیوه در ثانیه) باد کنید. زمانی که دیگر نبض را حس نکردید، 30 میلی‌متر جیوه دیگر باد کنید. سپس به آرامی شروع به خالی‌کردن باد کاف فشار سنج، به آرامی و با سرعت حداکثر 4-5 میلی‌متر جیوه در ثانیه بکنید. هم‌چنان که فشار در حال کاهش است، ممکن است نبض بیمار به دست شما بخورد. فشاری که نبض مجددا به دست می‌خورد، فشار خون سیستولیک بیمار است. بعد از پیداکردن فشار سیستولیک می‌توانید کاف را با سرعت بیشتر خالی کنید تا بیمار اذیت نشود.

دقت کنید که با این روش می‌توان فقط فشار سیستولیک را اندازه گرفت.

– نحوه اندازه گیری فشار خون گرفتن فشار خون با گوشی پزشکی

قسمت بل (Bell) گوشی پزشکی را به آرامی روی شریان بازویی، درست زیر لبه کاف قرار دهید. سپس باید فشار را زیاد کنید تا نبض شریان رادیال بیمار دیگر لمس نشود. فشاری که در آن دیگر نبض را حس نکردید را مشاهده کنید و 30 میلی‌متر جیوه به آن اضافه کنید و تا آن فشار، کاف را باد کنید. این کار، از ایجاد فشار آزاردهنده برای بیمار جلوگیری می‌کند.

سپس، فشار را با سرعت حدودا 2-3 میلی‌متر جیوه بر هر ضربان قلب، کم کنید. هنگامی که در حال رها کردن فشار هستید، با گوشی پزشکی به صدای کورتوکف گوش دهید و همزمان عقربه‌های فشارسنج را مشاهده کنید. اولین صدای ضربه (Korotkoff) فشار سیستولیک فرد است و هنگامی که صدای ضربه ‌زدن ناپدید می شود، مقدار عقربه فشار دیاستولیک را نشان می دهد.

 

فشار خون را مجدد تکرار کنید. تا زمانی که دو فشار‌ خون پشت هم با تفاوت کمتر از 5 میلی‌متر جیوه را به دست آورید. این فشارخون، فشار خون صحیح بیمار است.

– نحوه اندازه گیری فشار خون دستگاه دیجیتال بازویی

کافیست کاف را به طور صحیح به دور بازوی خود ببندید و دکمه شروع آن را فشار دهید.

در این صورت کاف باد می‌شود و تا ۱۹۰ میلی متر جیوه پیش می‌رود و بعد از آن خالی می‌شود و فشارخون و ضربان قلب را روی صفحه نمایش نشان می‌دهد.

 

فشار سنج های بازویی دو نوع دارند که در نوع اول کاف چسبیده به دستگاه است و در دیگری با سیم به دستگاه متصل می‌شود ولی می‌توان گفت که استفاده از فشار سنج های دیجیتال که مستقیما به کاف وصل هستند راحت تر است و دقت بیشتری را به همراه دارند زیرا که امکان اتصالی سیم و یا کنده شدن آن در این نوع از دستگاه ها دیده نمی‌شود.

– نحوه اندازه گیری فشار خون دستگاه فشارسنج دیجیتال نبض

دستگاه NB1  شرکت نبض یک فشار سنج دیجیتال با مجوز CE اروپا و FDA آمریکا  است  که قابلیت های زیر را در اختیار کاربر قرار می‌دهد:

دستگاه تمام اتوماتیک با اتصال مستقیم به کاف بدون سیم جهت استفاده راحت

محاسبه فشار خون سیستولیک، دیاستولیک و ضربان قلب به طور اتوماتیک

 

۱- نمایش بازه‌ صحیح فشار و اعلام بازه‌ فشار خون بیمار بر اساس استاندارد جهانی

 

۲- نمایش سیر تغیرات فشار خون بیمار در یک دوره زمانی و مناسب برای مشاوره آنلاین با پزشک

 

۳- قابیلت تشخیص خطاهای ممکن رخ داده به هنگام گرفتن فشار خون و اعلام هشدار آن‌ها

 

– نحوه اندازه گیری فشار خون دستگاه دیجیتال مچی

تفاوت فشار سنج بازویی و مچی در نحوه بستن دستگاه می‌باشد و اصل کار هر دو مشابه یکدیگر است ولی دقت اندازه‌گیری در فشار سنج بازویی از فشار سنج مچی بیشتر است.

در حالت راحتی بشینید و مچ بند را به مچ برهنه چپ ببندید . حتی لباس بسیار نازک هم احتمال خطا در اندازه گیری را بالا می برد .فشارسنج را مستقیم روی دست ببندید.

مچ بند را به اندازه ی ۱ سانتی متر بالاتر از قوزک مچ قرار دهید. همچنین مچ بند باید محکم دور دست بسته شود اما تنگ نشود.

دقت کنید که مچ بند باید هم سطح قلب قرار بگیرد.

با فشار دادن کلید خاموش/روشن دستگاه را روشن کنید.

پس از روشن شدن دستگاه، پمپ باد فعال می شود و فشار تا ۱۹۰ میلی متر جیوه بالا می رود. در صورت هوشمند بودن دستگاه مچ بند، در زمان کافی نبودن فشار هوا، دستگاه به صورت خودکار ۳۰ میلی متر جیوه بیشتر پمپ می شود. وقتی فشار اندازه گیری شد فشار داخل مچ بند تخلیه می شود و نتایج روی نمایشگر ظاهر می شوند.هر موقع که مایل بودید با فشار دکمه روشن / خاموش میتوانید اندازه گیری را متوقف نمایید.

 

اعداد فشار خون و انواع آن:

نمودار فشار خون می‌تواند به شما کمک کند بفهمید که آیا فشار خون شما در سطح سالمی است یا باید اقداماتی را برای بهبود اعداد انجام دهید. اندازه ‌گیری فشار خون کل با اندازه‌ گیری فشار خون سیستولیک و دیاستولیک تعیین می‌شود. فشار خون سیستولیک، عدد بالایی، نیرویی را که قلب در هر بار تپش بر دیواره رگ‌ها وارد می‌کند، اندازه‌گیری می‌کند. فشار خون دیاستولیک، عدد پایینی، نیرویی را که قلب در بین ضربان‌ها بر دیواره رگ‌ها وارد می‌کند، اندازه می‌گیرد.

 

خواندن فشارخون

عدد بزرگتر در واقع نشان‌ دهنده فشار سیستولی است و عدد دوم، فشار پایین یا دیاستولی را نشان می‌دهد. به‌عنوان ‌مثال فشارخون به‌صورت 120 روی 70 خوانده می‌شود که 120 فشار سیستول و 70  فشار دیاستول است.

به زبان ساده تر فشار سیستولی در واقع فشار درون سرخرگی (شریانی) در زمان پمپ خون از قلب را نشان می‌دهد. فشار دیاستولی نشان ‌دهنده فشار درون سرخرگی در زمان استراحت قلب است.

 

فشار خون بالا:

این بیماری که همچنین به عنوان (Hypertension) شناخته می‌شود، ده‌ها میلیون بزرگسال در سراسر جهان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. خطر ابتلا به بیماری ‌های تهدیدکننده زندگی از جمله حمله قلبی و سکته را افزایش می‌دهد. اما فشار خون بالا به ندرت علائم ایجاد می‌کند. اندازه‌گیری فشار خون به تشخیص زود هنگام فشار خون کمک می‌کند، بنابراین می‌تواند قبل از ایجاد عوارض جدی، درمان شود.

درصورتی که فشار سیستول ۱۲۰ تا ۱۳۹ و دیاستول ۸۰ الی ۹۰ باشد مرحله شروع فشار خون نامیده می شود، (Prehypertension) و فشار سیستول بالاتر از ۱۴۰ و دیاستول بالاتر از ۹۰ مرحله اول فشار خون بالا نامیده می شود.

امیدواریم که از این مقاله از کامیاب طب سلامت بهره کافی برده باشید.