قرار گیری در معرض آلودگی و ذرات معلق در هوا چه به صورت حاد باشد یا به صورت مزمن، سلامتی انسان و سیستم تنفسی انسان را به خطر می اندازد. با توجه به تحقیقاتی که در این خصوص صورت گرفته است، قرارگیری در معرض ذرات ریز آلودگی، علاوه بر ایجاد علائمی مانند خس خس، سرفه، تنگی نفس پیامد های دیگری مانند عفونت دستگاه تنفسی، حمله آسمی، مرگ زود هنگام و… را به همراه خواهد داشت. علاوه بر این موارد تحقیقات بسیاری نشان داده است که قرارگیری در آلودگی می تواند منجر به بیماری های قلبی و عروقی، سکته قلبی و … حتی مرگ شود.
چه گروهی از افراد بیشتر در معرض آلودگی هوا قرار دارند؟
آلودگی هوا و ذرات معلق در هوا میتواند بر همه افراد تأثیرگذار باشد، اما برخی گروهها از افراد بیشتر در معرض خطرات آلودگی هوا قرار میگیرند. در زیر چندین گروه از افراد را ذکر میکنیم که بیشتر در معرض آلودگی هوا به ذرات معلق هستند:
- افراد مبتلا به بیماریهای تنفسی: افرادی که دارای بیماریهای مزمن تنفسی مانند بیماریهای ریوی مزمن انسدادی (COPD)، آسم، برونشیت مزمن و اماف (مرض آلرژیک) هستند، در معرض خطر بیشتری قرار دارند. ذرات معلق در هوا میتوانند علائم آنها را تشدید کرده و سلامت ریوی آنها را تحت تأثیر قرار دهند.
- افراد مسن: افراد مسن بیشتر از دیگر افراد در معرض آثار آلودگی هوا قرار میگیرند. با پیر شدن، سیستم ایمنی و ریوی بدن ضعیفتر میشود و این موجب افزایش حساسیت به آلودگی هوا میشود.
- کودکان: کودکان به دلیل سیستم تنفسی ضعیفتر و نرمالتر بودن ریهها نسبت به بزرگسالان، در مقابل آلودگی هوا آسیبپذیرترند. آلودگی هوا میتواند روی رشد و توسعه ریوی کودکان تأثیر منفی داشته باشد و باعث افزایش خطر بروز بیماریهای تنفسی مانند آسم و التهاب ریه شود.
- افرادی که در مناطق شهری آلوده هوا زندگی میکنند: افرادی که در شهرها و مناطق با ترافیک شلوغ و ناخالصی هوا زندگی میکنند، در معرض آلودگی هوا به ذرات معلق بیشتری قرار دارند. ترافیک خودروها، صنایع، احتراق سوختهای فسیلی و دیگر عوامل در شهرها میتوانند منجر به تولید ذرات معلق و آلودگی هوا شوند.
مهم است بدانید که این فهرست تنها چند گروه از افراد را شامل می شود و بسته به عوامل دیگری مانند سابقه بیماری، عملکرد سیستم تنفسی و عوامل زیستی دیگر، افراد دیگری نیز ممکن است در معرض خطرات آلودگی هوا قرار گیرند.
آلودگی هوا چگونه بر سیستم تنفسی انسان نفوذ می کند؟
ذرات معلق در هوا به طور معمول از طریق تنفس و نفسگیری وارد سیستم تنفسی میشوند و در آنجا نشست میکنند. فرآیند نفوذ ذرات معلق در هوا به سیستم تنفسی به دو روش اصلی اتفاق میافتد:
- جریان دانههای بزرگتر
- رسوب ذرات
- جریان دانههای بزرگتر: ذرات معلق در هوا با تنفس وارد بینی و دهان میشوند. دانههای بزرگتر معمولاً توسط موهای موجود در بینی گیر کرده و جلوی ورود آنها به سیستم تنفسی عمیقتر را میگیرند. این مکانیسم به عنوان مکانیسم تصفیه کننده طبیعی شناخته میشود.
- رسوب ذرات: ذرات معلق کوچکتر که قادر به عبور از بینی نیستند، به سمت مجاری هوایی عمیقتر یعنی تاچهها، لانههای صداقتی، برونشها و ریهها حرکت میکنند. در اینجا، به دلیل وجود ترشحات و رطوبت در این مجاری هوایی، ذرات معلق میتوانند با آنها متصل شده و روی دیوارهها و عروق هوایی نشست کنند. این فرایند را رسوب گیری می گویند.
مهم است بدانید که اندازه ذرات معلق در هوا نقش مهمی در نفوذ و رسوب داشته و ذرات بسیار کوچکتر میتوانند به راحتی به طور عمیقتر وارد سیستم تنفسی شوند. علاوه بر اندازه ذرات، نوع ذرات (مانند ذرات معلق معدنی، آلی، سمی و غیره) نیز میتواند بر تأثیر واقع شده در سیستم تنفسی تأثیرگذار باشد.
عوارض آلودگی هوا بر سیستم تنفسی انسان
آلودگی هوا میتواند تأثیرات منفی جدی بر سیستم تنفسی انسان داشته باشد. در زیر عوارض اصلی الودگی هوا بر سیستم تنفسی انسان را آورده ایم:
- التهاب ریه: ذرات معلق در هوا میتوانند به راحتی به بخشهای عمقی ریهها نفوذ کرده و التهاب را در این مناطق ایجاد کنند. این التهاب میتواند باعث تورم، ترشحات، و تغییر در عملکرد ریهها شود. در نتیجه، ممکن است علائمی مانند سرفه، خارش یا سرفه بیخونی، تنگی نفس، التهاب صداقتی و التهاب ریه ایجاد شود.
- تشدید بیماریهای تنفسی مزمن: افرادی که دچار بیماریهای تنفسی مزمن مانند بیماریهای ریوی مزمن انسدادی (COPD)، آسم و برونشیت مزمن هستند، در معرض خطر بیشتری قرار میگیرند. آلودگی هوا میتواند علائم این بیماریها را تشدید کند و باعث تشدید بروز حملات آسم و افزایش خطر عفونت ریوی در بیماران COPD شود.
- آسم: آلودگی هوا میتواند به عنوان عامل تحریک کننده برای بروز حملات آسم عمل کند. ذرات معلق در هوا میتوانند راه تنفسیها را تحریک کنند و باعث تشدید التهاب در مجاری هوایی شوند. این موضوع میتواند به تنگی نفس، سرفه، خارش و سختی در تنفس در افراد آسمی منجر شود.
- عفونت ریوی: آلودگی هوا میتواند باعث افزایش خطر عفونت ریوی شود. ذرات معلق در هوا میتوانند باعث رسوب در ریوها شوند و باعث تشدید التهاب و آسیب در ریهها شوند. این موضوع میتواند منجر به عفونتهای تنفسی مانند عفونتهای تنفسی بالا و پایین و آتلکتازی ریوی شود.
- افزایش خطر بیماریهای قلبی: آلودگی هوا میتواند به عنوان عامل ریسک برای بروز بیماریهای قلبی-عروقی مانند سکته قلبی و ایسکمی قلبی عمل کند. ذرات معلق در هوا میتوانند وارد جریان خون شده و به رگهای خونی متصل شوند، که میتواند باعث تشدید التهاب، افزایش رسوب چربی و تشکیل لختههای خونی شود.
کلام پایانی
آلودگي هوا ممکن است به تأثیرات فردی و محل زندگی شما بستگی داشته باشد و همچنین به عوامل دیگر مانند غلظت ذرات معلق، اندازه ذرات و نوع آلودگیها بستگی دارد. برای حفظ سلامت سیستم تنفسی، مهم است اقداماتی نظیر استفاده از ماسکهای تنفسی، کاهش تماس با مناطق آلوده، و بهرهگیری از تهویه مناسب در منزل و محیط کار را انجام دهید. در صورت وجود هر گونه سوال و ابهامی می توانید از طریق شماره های ثبت شده در سایت کامیاب طب سلامت متخصصان ما ارتباط برقرار کنید.
